Interdiocesane toetsen blijven populair instrument om te werken aan kwaliteitsontwikkeling

IDP is een begrip in de onderwijswereld en werd vorig schooljaar voor de 53ste keer georganiseerd. De populairste toetsen zijn wiskunde (91%) en Nederlands (89%). Ongeveer twee derde van de deelnemende scholen kozen ervoor hun leerlingen te testen op mens & maatschappij (62%) en wetenschappen & techniek (63%). De toets Frans wist 81% van de scholen te verleiden. 28% toetste muzische vorming, dat voor het eerst werd georganiseerd.

“IDP is voor ons de barometer om onze onderwijskwaliteit te meten”, zegt Kristof Benoot, directeur VBS De Sprong in Waardamme. “Niet enkel voor het zesde leerjaar, maar voor de hele school. Onze kleuterleraren zien in dat zij vaak grondleggers zijn van wat men in het zesde leerjaar bereikt.”

De toetsen kunnen zowel op papier als online worden ingevuld. In 2016 koos 55% van de scholen voor papier. Vijf jaar later kiest 68% voor de digitale toets.

“Na aanhoudende ondermaatse resultaten op IDP Nederlands besloten we met het hele team om ons leesonderwijs -begrijpend lezen nader te bekijken. Met ons kernteam Begrijpend lezen en de pedagogische begeleiders van Katholiek Onderwijs Vlaanderen onderzochten, bevroegen, stelden we doelen voorop en zetten een tijdspad op. Leerlingen, juffen én ouders werden bevraagd”, zegt Els Declerk, directeur Paandersschool, Meulebeke, over IDP en begrijpend lezen. “Ondertussen hebben we gezellige leeshoekjes, worden alle plekjes op school benut tijdens het kwartierlezen, hebben we een leesmiddag, en werden heel wat nieuwe boeken en tijdschriften aangekocht. Sindsdien wordt duidelijk meer gelezen op school, en ook thuis. We hebben zelfs jonge auteurs op school die zelf verhalen schrijven en waar de verhalen gelezen worden door medeleerlingen.”

“We stellen vast dat vooral de grotere basisscholen de gevalideerde toetsen gebruiken. Dat komt omdat de resultaten minder afhankelijk zijn van individuele leerlingprestaties en dus meer valide zijn, maar ook omdat grotere scholen meer beleidskracht hebben om de resultaten te gebruiken voor interne kwaliteitsontwikkeling”, zegt Lieven Boeve. “In 2020 viel de decretale verplichting om een gevalideerde toets te voorzien weg door de coronapandemie, waardoor een op drie scholen er nog voor koos. We zien dat scholen nu snel weer aanknopen met die gewoonte.”

In het zog van het nieuwe leerplan voor het basisonderwijs ‘Zin in leren! Zin in leven!’ biedt Katholiek Onderwijs Vlaanderen haar leden de op maat gemaakte evaluatiebox aan. De instrumenten in de evaluatiebox helpen de totale ontwikkeling van leerlingen in kaart te brengen. Om te werken aan de interne kwaliteitsontwikkeling vinden scholen er gevalideerde toetsen voor het einde van het basisonderwijs en gestandaardiseerde proeven, met een duidelijke koppeling naar het leerplan. De school ontvangt telkens resultaten op school- en groepsniveau en kan zich vergelijken met het niveau in Vlaanderen en andere vergelijkbare groepen. De pedagogische begeleiding begeleidt de scholen bij het interpreteren van hun resultaten en het opstellen van een actieplan.

Per leergebied legt IDP telkens de focus op een beperkt aantal bewust geselecteerde leerinhouden. Dat verhoogt de diepgang en geeft zinvolle informatie om de kwaliteit voor die leerinhouden op te volgen. Voor Frans is dat dit jaar lezen en luisteren, voor wiskunde is dat bewerkingen, grafieken, tijd en geld.

"Op onze school beschouwen we de afname van IDP als een ernstige zaak. We kiezen ervoor om telkens alle aangeboden ontwikkelvelden af te nemen om een compleet beeld te krijgen”, zegt Hélène Holvoet, directeur VBS Het Gaverke, Waregem. “Het eerste jaar dat de analyse gebeurt, kan je de resultaten enkel vergelijken met de referentiegroep. Interessanter is om jaar na jaar de analyse te doen en de resultaten van jouw eigen school naast elkaar te leggen. De items die je in de focus zet met het team na de analyse en de manier waarop je met enkele van die werkpunten effectief in de klas aan de slag gaat, kan je veel info opleveren over de effecten van je acties op je onderwijs. "

“Door aan de slag te gaan met IDP sta je met je team stil bij wat goed loopt en wat je zeker moet bewaren, maar ga je ook samen op zoek hoe je de pijnpunten over de hele school kan aanpakken”, zegt Nele Cool, directeur VBS De Zonnebloem, Hooglede. “Het vergt een inspanning van het vierde en zesde leerjaar en het zorgteam, maar op lange termijn zal dit voor de school zeker zijn vruchten afwerpen.”

“Met de vernieuwde IDP moedigen we onze scholen aan om geïnformeerd aan kwaliteitsontwikkeling te doen. Directeurs leren omgaan met data uit toetsen is een strategische doelstelling uit ons begeleidingsplan”, zegt Lieven Boeve.

Katholiek Onderwijs Vlaanderen volgt de ontwikkeling van de “Vlaamse toetsen” van nabij op en zal nagaan hoe de IDP-toetsen een complementaire rol kunnen bij de kwaliteitsontwikkeling van onze scholen.