“Bij het debat over het openhouden van de scholen wegen we de virologische en maatschappelijke kosten en baten van een schoolsluiting tegen elkaar af”, zegt Lieven Boeve, directeur-generaal van Katholiek Onderwijs Vlaanderen. “We kunnen nu wetenschappelijk vaststellen dat elke schooldag telt in de strijd tegen leervertraging. Kwetsbare leerlingen zijn bij uitstek de dupe van schoolsluitingen.”
“Scholen kregen eind vorig schooljaar flexibiliteit in hun heropeningsstrategie, waarbij de schoolbesturen bepaalden hoeveel leerlingen voor elke halve schooldag naar school mochten”, zegt onderwijseconoom prof. Kristof De Witte. “Omdat niet alle scholen onmiddellijk terug voltijds opengingen, kunnen we deze variatie gebruiken om de invloed van een extra dag schoolsluiting in te schatten.”
Door de resultaten van de IDP-proeven naast het aantal sluitingsdagen te leggen, konden onderwijseconoom Kristof De Witte (KU Leuven), Joana Maldonado en Marc-André Chénier het effect van die sluitingsdagen nagaan. Elke extra sluitingsdag na de heropening van 15 mei 2020 zorgde voor een significante daling in de scores voor begrijpend lezen. Deze daling wordt sterk beïnvloed door de 25% laagst-scorende scholen, waar de invloed van een extra sluitingsdag beduidend sterker is. In scholen met veel kwetsbare leerlingen is het effect 2,5 maal zo groot. Schoolsluitingen gingen gepaard met afstandsonderwijs, wat voor kwetsbare leerlingen een minder doeltreffend alternatief blijkt. Hoe meer dagen de school gesloten blijft, hoe sterker de daling. De onderzoekers vermoeden dat het gaat om leerlingen met een kwetsbare achtergrond en waar Nederlands niet de thuistaal is. Voor het leergebied Wiskunde werd een negatief, maar niet-significant effect vastgesteld.
Door de uitbraak van de coronacrisis gingen op 16 maart alle scholen op slot. Vanaf 15 mei konden de basisscholen gedeeltelijk heropenen, waarbij leerlingen uit het zesde leerjaar twee volledige of vier halve dagen per week op school les mochten volgen. De meeste scholen die in mei aan de IDP-proeven deelnamen, hadden tot het einde van het schooljaar vijf tot tien sluitingsdagen boven op de eerdere verplichte sluitingsdagen. 12% van de basisscholen kon elke dag lesgeven aan de zesdejaars.
"Hoewel in theorie leerverliezen mits voldoende ondersteuning en investeringen weggewerkt kunnen worden, blijkt dit in de praktijk niet het geval te zijn. Eerdere langdurige sluitingen van scholen (in bijvoorbeeld Wallonië of Argentinië) laten zien dat de gemiddelde getroffen leerling blijvend de gevolgen van de schoolsluitingen meedraagt op de arbeidsmarkt”, aldus De Witte. “Ervan uitgaande dat scholen onmiddellijk terugkeren naar hun vroegere prestatieniveau, voorspellen onderwijseconomen dat de 2020 schoolsluitingen leiden tot langetermijneffecten zoals levenslang 3% lager inkomen voor de betrokken leerlingen, resulterend in een 1,5% lager jaarlijks BBP-groei voor de rest van deze eeuw.”
“Onze pedagogische begeleiding kan met die specifieke inzichten doelgerichter inzetten op het wegwerken van de leervertraging, ook al weten we nu al dat dat een werk van lange adem zal zijn”, zegt Lieven Boeve. “We blijven daarbij onze scholen ondersteunen om essentiële leerdoelen te selecteren en differentiatievormen en remediëring uit te werken. Scholen willen alle leerlingen op weg helpen, en kunnen daarvoor op onze hulp rekenen. Daarnaast verliezen we het mentaal welbevinden van onze leerlingen niet uit het oog.”
De interdiocesane proeven (IDP) zijn gestandaardiseerde toetsen die leerlingen op het einde van het zesde (en met uitzondering van vorig schooljaar ook het vierde) leerjaar in het katholiek onderwijs maken. Dankzij de resultaten van deze proeven kunnen lagere scholen hun interne kwaliteitsontwikkeling aanscherpen, ondersteund door de pedagogische begeleiding van Katholiek Onderwijs Vlaanderen. Door de data over de sluitingsdagen van scholen met de IDP-data van 2020 te verbinden, konden onderwijseconomen Kristof De Witte, Marc-André Chénier en Joana Maldonado het effect van een extra sluitingsdag berekenen op de leerprestaties voor Nederlands.
